آشنایی با قطعات ماشین‌آلات راهسازی و اهمیت آن‌ها در پروژه‌های عمرانی

 ماشین‌آلات راهسازی، ستون فقرات پروژه‌های عمرانی و ساخت‌وساز هستند. این ماشین‌آلات با عملکرد سنگین و مداوم، نقش کلیدی در اجرای پروژه‌های بزرگ مانند ساخت جاده، سد، تونل، پل، و سایر زیرساخت‌های شهری و صنعتی ایفا می‌کنند. از این رو، شناخت قطعات ماشین‌آلات راهسازی و اهمیت نگهداری آن‌ها، از جمله موضوعات حیاتی برای کارفرمایان، پیمانکاران، و فعالان این حوزه است.

دسته‌بندی قطعات ماشین‌آلات راهسازی

قطعات ماشین‌آلات راهسازی را می‌توان به‌طور کلی به چند بخش اصلی تقسیم کرد که هر کدام وظایف خاصی در عملکرد صحیح دستگاه دارند. این قطعات شامل موارد زیر هستند:

قطعات زیربندی (Undercarriage Parts)

زیربندی یکی از مهم‌ترین بخش‌های ماشین‌آلات سنگین به‌ویژه بولدوزرها، بیل مکانیکی‌ها و برخی لودرها است. این سیستم که شامل زنجیر، کفشک، رولیک، اسپراکت، ایدلر و سگمنت می‌شود، وظیفه حرکت و جابجایی ماشین بر روی سطوح سخت، سنگلاخی یا نرم را بر عهده دارد.

یک زیربندی باکیفیت باعث افزایش پایداری دستگاه، جلوگیری از لغزش، و کاهش استهلاک دیگر قطعات می‌شود. از طرفی، به دلیل تماس دائم با سطوح ناهموار، قطعات زیربندی نیاز به بازرسی منظم، نگهداری و تعویض به‌موقع دارند تا ماشین دچار خواب (از کار افتادگی) نشود.

قطعات موتور (Engine Parts)

موتور، قلب تپنده ماشین‌آلات راهسازی است. قطعاتی مانند پیستون، رینگ، سیلندر، سوپاپ، پمپ گازوئیل، انژکتور، توربو شارژر و واتر پمپ از اجزای اصلی موتور هستند.

عملکرد صحیح موتور به کیفیت قطعات و نگهداری صحیح آن وابسته است. تعویض فیلترها، روغن موتور، و بررسی نشتی‌ها جزو فعالیت‌های روزمره‌ای است که باید توسط تیم نگهداری انجام شود.

قطعات هیدرولیک (Hydraulic Parts)

سیستم هیدرولیک، نقش اساسی در حرکت بازوها و جک‌های ماشین‌آلاتی مانند بیل مکانیکی، لودر، گریدر و جرثقیل دارد.

مهم‌ترین قطعات این سیستم عبارت‌اند از:

• پمپ هیدرولیک
• سیلندر هیدرولیک
• شیرهای کنترل
• شلنگ و اتصالات هیدرولیک
• فیلترهای هیدرولیک

فشار بالا، دمای زیاد و بارهای سنگین موجب می‌شود که قطعات هیدرولیک در معرض آسیب و نشتی قرار گیرند. به همین دلیل، کیفیت قطعات هیدرولیک و استفاده از فیلترهای مناسب اهمیت زیادی در حفظ راندمان دستگاه دارد.

قطعات انتقال قدرت (Powertrain Parts)

قطعات انتقال قدرت شامل گیربکس، دیفرانسیل، شفت‌ها، و کلاچ هستند. این بخش نیروی تولید شده توسط موتور را به چرخ‌ها یا زنجیرها منتقل می‌کند. اگر این بخش دچار نقص شود، ماشین‌آلات توان حرکت یا باربرداری را از دست خواهند داد.

قطعات برقی (Electrical Parts)

ماشین‌آلات سنگین دارای سیستم‌های برقی متعددی برای کنترل، روشنایی، سیستم هشدار و ایمنی هستند. برخی از این قطعات عبارت‌اند از:

• دینام
• استارت
• باتری
• سنسورها و سیم‌کشی
• بردهای الکترونیکی (ECU)

سیستم‌های کنترلی جدید و پیشرفته در ماشین‌آلات نسل جدید به‌شدت به سلامت بخش برقی وابسته‌اند.

فیلترها (Filters)

فیلترهای مختلف مانند فیلتر روغن، فیلتر هیدرولیک، فیلتر هوا و فیلتر سوخت نقش مهمی در جلوگیری از ورود آلودگی به سیستم‌های داخلی دارند. استفاده از فیلترهای استاندارد و برندهای معتبر از خرابی موتور و سیستم هیدرولیک جلوگیری می‌کند.

سیستم خنک‌کننده (Cooling System)

ماشین‌آلات راهسازی به‌ویژه در مناطق گرمسیری و در زمان کارهای سنگین، نیاز به سیستم خنک‌کننده قوی دارند. قطعات این بخش شامل رادیاتور، واتر پمپ، فن و ترموستات هستند.

جرم‌گیری دوره‌ای رادیاتور و چک کردن سطح مایع خنک‌کننده از اقدامات حیاتی برای جلوگیری از داغ کردن موتور است.

اهمیت نگهداری و تعویض به‌موقع قطعات ماشین‌آلات راهسازی

نگهداری صحیح از ماشین‌آلات راهسازی نه‌تنها باعث افزایش عمر مفید دستگاه‌ها می‌شود، بلکه از هزینه‌های سنگین تعمیرات اساسی و توقف پروژه‌ها جلوگیری می‌کند. در بسیاری از موارد، خرابی یک قطعه کوچک می‌تواند باعث خواب طولانی‌مدت ماشین و حتی آسیب به سایر بخش‌ها شود.

به عنوان مثال، فرسودگی زنجیر یا کفشک زیربندی ممکن است باعث کج شدن شاسی یا شکستگی رولیک‌ها شود. یا نشتی در سیستم هیدرولیک می‌تواند باعث افت فشار و در نهایت از کار افتادن بازوی بیل مکانیکی شود.

جمع‌بندی

در نهایت، آگاهی از قطعات مختلف ماشین‌آلات راهسازی و نقش هر یک از آن‌ها در عملکرد دستگاه، کمک می‌کند تا پیمانکاران و کارفرمایان با دید بازتری به نگهداری، تامین قطعات یدکی و برنامه‌ریزی تعمیرات بپردازند.